غار افلاطون

  

اولین فیلمی را که تحلیل میکنم فیلم دنباله رو اثر برتولوچی بر اساس کتابی به همین نام اثر آلبرتو موراویاست این نوشته در دو قسمت ارائه میشه که در سمت اول نقش نظریه غار افلاطون در فیلم بررسی میشه . 

 یکی از مهمترین نظریه های افلاطون و تصاویر فلسفه ، غار افلاطون است.
 

افلاطون در کتاب جمهوری از ما می خواهد زندانیانی را در غاری زیرزمینی با آتشی بر افروخته در پشت سرشان تصور کنیم این زندانیان به گونه ای در زنجیرند که فقط می توانند سایه های افتاده روی دیوار مقابلشان را ببینند . اینها سایه های آدمکهای است که به دست افرادی پنهان در پشت شان در جلو آتش به بالا و پایین حرکت می کنند. زندانیان تصور می کنند تنها چیزی که برای دیدن وجود دارد همین سایه ها است. اگر آنها از بند رها شوند و به سوی آتش و آدمکها برگردند سرگردان شده و چه بسا در همان حالت اولیه بمانند . فقط تعداد اندکی می توانند با درک اینکه آنچه می بینند فقط سایه آدمک ها است کنار بیایند . تنها این انسانهای شجاع هستند که سفرشان را به سوی آزادی از راهی که از جلو آتش می گذرد و سرانجام به بیرون غار می رسد آغاز کنند . آنان در بیرون از غار نه فقط آدمک ها بلکه اشیای واقعی چیزهای مربوط به جهان واقعی را می یابند. سینما از جهاتی شبیه به این غار است . درون سالن تاریک سینما تصاویرتوسط نوری از پشت سر تماشاچیان برروی پرده روبه رو می افتد. لحظاتی را به وجود آورده و تصاویری را مرتب و منظم شده به تماشاچیان نشان می دهد این تصاویر بر روی ذهن انسان ها تاثیر گذاشته و برای آنها نگرشی نسبت به جهان پیرامون اطراف آنها به وجود می آورد آنچه این تصویر را جذاب میکند این عقیده است که ممکن است ما شبیه این زندانیان باشیم و هر آنچه به طور معمول واقعیت میپنداریم شاید در واقع سایه و نمودی بیش نباشد درست شبیه توهم فاشیستی که فیلم دنباله رو در مورد آن است شخصیت اصلی در غار مانده و نمیتواند واقعیت فاشیسم را ببیند 

 قهرمان داستان مارچلو کلریچی که به نهضت فاشیستی ایتالیا میپیوندد و برای ترور معلم سابقش که یک استاد فلسفه است به پاریس اعزام میشود در صحنه ای او به اتاق مطالعهء استاد میرود استاد به او یادآوری میکند موضوع پایان نامهء او غار افلاطون بوده در حین صحبت کلریچی اشاره میکند وقتی استاد وارد کلاس درس میشد همیشه پنجره ها را میبست تا نور و صدا داخل نشود و به سمت پنجره میرود و پرده را میکشد به طوری که فقط یگ شعاع نور باقی میماند و سپس مانند استاد در مورد غار افلاطون حرف میزند . واقعیت در جلو چشم کلریچی وجود داره اما اون این واقعیتو نمیبینه در واقع طرفداری از فاشیسم اونو کور کرده  

به قسمتی دیگه از فیلم برمیگردیم  

  . در فلاش بکی در فیلم ما شاهد این هستیم که او در بچگی در حین بازی با اسلحه رانندهء همجنسبازی را میکشد و این احساس گناه همچنان در او وجود دارد در صحنه ای که مردم علیه فاشیسم قیام کردند او با فاسق خود ( راننده ) که فکر میکرده در کودکی او را به قتل رسانده روبرو میشود و همانطور که استاد با باز کردن پرده ها نور را به کلاس بر میگرداند یا در واقع با آمدن نور سایه ها از بین میرفت و فقط واقعیت باقی میماند کلریچی نیز به حقیقت میرسد و نور آگاهی به او تابیده میشود و در یک سطح میفهمد که او در بچگی قتلی مرتکب نشده و در سطحی دیگر به حقیقت فاشیسم پی میبرد و دوست فاشیست خود را که کارگردان با هوشمندی شخصی کور انتخاب کرده استعاره از کور بودن طرفداران فاشیست پرت کرده و داد میزند او فاشیست است او را بگیرید فاشیست فاشیست کمی به عقب برمیگردم و تفاسیر دیگه ای از غار افلاطون را بیان میکنم
داستان غار دعوتیست به اندیشیدن یا به عبارتی پرداختن به تاّمل فلسفی . در آغاز تفکر فلسفی باید از این این اطمینان نسنجیدهء خود درباره آنچه به عنوان دانش میشناسیم واقعا" دانش است دست بکشیم و با دیدی انتقادی به عقاید دریافت شده و باورهای مشترک بنگریم باورهایی که به نحوی بدیهی بالذات و غیر قابل پرسش به ما عرضه شده است از دیدگاه افلاطون تمام آنچه حواس به ما ارائه میدهد فقط سایه است و نمودهایی جدا از واقعیت .و باید برای درک جهان آنگونه که واقعا" هست از زندانی که حواس 5گانه برای ما بوجود آورده اند خارج شویم و از ورای آنچه که تجربهء روزمره به ما میدهد به دنیا بنگریم داستان غار افلاطون به ما میگوید نسبت به عقاید و باورهایی که به همراه اصول و قواعد خشکی که والدین معلمان و دیگران در طول سالیان طولانی به خورد ما دادند عصیان کنیم و اانتقادی بودن نسبت به اطرافمان را بیآغازیم تفکر انتقادی بخش مهمی از رهایی از وابستگی به دیگران و تاسیس هویت فردی و پی ریزی نگرش شخصی به جهان و استقلال فکریست